Platon Ve Aristoteles'in Toplum Anlayışları

Aristoteles;

Aristoteles’in Platon’u izleyerek kesinlikle bilinebilecek hiçbir gerçek şeyin var olmadığı yönündeki şüpheci iddiayı reddettiği söylenebilir. Ama Aristoteles, Platon’dan farklı olarak duyularla edinilen deneyimin dünyevi gerçekliğinden daha üstün olan ayrı bir varoluş alanını reddeder. Yalnızca Formlara başvurarak sürekli değişime konu olan dünyanın açıklanabileceği düşünülmemelidir. Böylece madde-form ikiliğini kaldırır. Aristoteles’in ''varlık''ı belirtmede kullandığı sözcük ''töz''dür.

Aristoteles'e göre, doğadaki her varlık belli bir amaca dönük olarak değişim ve gelişim gösterir. Ona göre, ''yapılanların amacı olarak mutluluk, kendisi amaç ve kendine yeter bir şeydir.'' Mutluluk insan ruhunun erdemlere uygun olarak yaşamasıyla mümkündür. Bu ahlakın konusudur. İnsanın mutluluğu hiç şüphesiz toplum içinde gerçekleşecektir. Toplumun insan mutluluğunu temin edecek şekilde düzenlenmesi de en yüce pratik bilim olan politikanın işidir. Diğer tüm bilimler politika bilimine tabidir ve ona yardımcı olma amacını taşırlar.

Platon;

Platon’un bilgi kuramı, bilginin ve kesinliğin var olduğunu ve aslında bir şeylerin bilgisine sahip olmanın buna kesinlikle sahip olmak anlamına geldiğini kabul eder. Platon’un bilgi kuramı ile şüphecilik arasındaki radikal anlaşmazlıklara rağmen, aralarında önemli ortak bir noktanın varlığı da belirtilmelidir. Bu nokta, duyular aracılığıyla algılananlara ilişkindir. Kuşkucular gibi Platon da duyuların kesinliği sağlayamayacağına inanır. Bu sebeple Platon, varlıkları görünenler dünyası ile idealar dünyası olarak ikiye ayırır. ''Form'' ve ''idea'', Platon’un felsefesinde bilginin nesnesi hakkında kullanılan sözcüklerdir. Platon bu gerçek bilginin ''form''larını ''mutlak'' bir güzel, mutlak bir iyi vardır; kendilerine ''birçok'' teriminin atfedildiği diğer şeylerin de bir mutlak olanı vardır; nitekim onlar da her birinin özü olarak adlandırılabilecek olan bir idea altında toplanabilirler” sözleri ile açıklamaktadır. Bu nedenle bizler formun, kendilerine aynı ismi atfettiğimiz birçok şeye karşılık gelen bir ideal olduğu anlamını çıkarabiliriz. Formların diğer bir ayırt edici özelliği, herhangi bir değişiklikten bağımsız olmalarıdır. Zaten kusursuz oldukları için herhangi bir değişikliğe uğramaları, esas itibarıyla çözülmeye doğru bir hareket anlamına gelir. Öğrenme tecrübeye değil anımsamaya dayanır. Gerçek bilgi ruhumuzda vardır, önemli olan o bilgiyi açığa çıkarma yöntemidir. Eğitim de zaten idealar dünyasını keşfetmemizi sağlayan yöntemin eğitimidir.

Platon’un epistemolojik görüşleri gibi etik üzerine görüşleri de onun ruhun doğasına dair bakışı ile şekillenmiştir. Devlet adlı kitabında Platon, insan ruhunu üç kısma ayırmaktadır: Rasyonel, yürekli ve iştahsal kısım. Ruhun her bir kısmına karşılık gelen üç farklı erdem söz konusudur. Rasyonel kısmın erdemi bilgelik olup bilginin gerçek nesnesi olan evrensellerin bilgisi ile ilgilidir. Diğer yanda kişiye neden korkması ve neden korkmamasını öğreten cesaret, ruhun yürekli kısmına ait erdemi oluşturmaktadır. Son olarak ölçülülük ise ruhun iştahsal kısmının erdemini oluşturmaktadır. Platon, ruhun iyi ve kötü olarak iki kısmı olduğunu düşünür. İyi olan kısmın kötü olan üzerinde üstünlük kurması halinde birey ölçülü olmaktadır. Adalet ise ruhun bu farklı bölümleri arasındaki uyumdur. Platon için adalet, diğer tüm erdemlerin varlığı için mutlak koşul ve neden durumundadır.

Platon’un insan ruhu üzerine görüşleri, kendisinin siyaset felsefesini şekillendirmektedir. Platon, polis içerisinde üç belirgin sınıfın olduğunu düşünür: bilgeler, yiğitler ve arzulular (hırslılar). Platon’a göre insan ruhunda olduğu gibi poliste de var olan üç sınıfla ilişkili olarak dört tane erdem vardır: bilgelik, cesaret, ölçülülük ve adalet. Adalet tıpkı ruhta olduğu gibi polis içinde de hiyerarşik açıdan üst basamakta olup diğer üç sınıf arasında uyumlu bir düzeni ifade etmektedir. Ancak Platon Devlet'te geliştirdiği bu ideal düzeni Devlet Adamı ve Yasalar adlı yapıtlarında, daha gerçekçi bir polis düzeni lehine revize edecektir.